Liturgie

“Kerstmis heeft niets meer met geloof te maken,” zei een stokoud vrouwtje met flink wat sleet op de stembanden. Weer iets dat niet meer was zoals eertijds, toen kerstmis nog een zeer ernstige aangelegenheid was, vol plechtige rituelen, en geen commercieel schransfestijn, zoals nu. “In de oude tijden aten de mensen gewoon een kom soep, of hoogstens een paar pannenkoeken, en gingen daarna naar de mis, want daar draaide het tenslotte allemaal om.” Bovendien vond ze het ongepast om zo te zitten smikkelen en smullen, terwijl miljoenen mensen hongerlijden. Nee, er was niks christelijks meer aan. Met een nukkige ruk trok ze haar kap over haar hoofd, en snoerde de touwtjes aan, tot er niet meer overbleef dan een kartonnen mombakkes, waar zich niet de minste kerstvreugde op aftekende.

Daarna dacht ik nog lang na over de woorden van het vrouwtje. Ze had een punt, maar ik wens me aan te sluiten bij de woorden van wijlen Godfried Bomans, die zegt dat het de hongerigen der wereld weinig baat, of wij die dag nu net wat meer of minder eten. We brengen de doden ook niet weer tot leven, door ze te herdenken. Toch zijn die herdenkingen niet zinloos. Het gaat allemaal over symboliek.

Ik vind net dat we zuinig moeten zijn met onze hoogdagen. Als je ze afschaft, krijg je er niks voor in de plaats. Bovendien vieren de meeste mensen die dagen nog steeds met innigheid, en daar zit iets kostbaars in. Of je nu gelovig bent of niet, het geeft de vlakke alledaagsheid wat structuur. Een banale gebeurtenis, als samen eten, baadt plots in een heel ander licht en krijgt iets spiritueels. Om het andermaal met Bomans te zeggen: het is een stilering van het leven. In het geven van cadeautjes, het schrijven van kerstkaartjes, het uitnodigen van ietwat vereenzaamde figuren rond een mooi versierde tafel, en het bezoeken van mensen die anders zo vaak vergeten worden, zit een liturgisch gebaar verborgen. Wie ervoor pleit dit af te schaffen, neemt iets waardevols weg. Het gaat er immers niet om op die dagen meer te krijgen, maar voor een keer wat meer van jezelf te géven… Vrolijk kerstfeest, iedereen.