Wabi sabi

De westerse wereld is geobsedeerd door symmetrie en ideale proporties. Dit schoonheidsideaal is gebaseerd op een hang naar perfectie en eeuwigheid. Japanse esthetiek, daarentegen, is gebaseerd op iets waar we in het westen zelfs geen woord voor hebben: wabi sabi; een concept dat refereert aan de schoonheid van het eindige, het imperfecte, het verweerde en de melancholie. Het draait dus niet rond het nieuwe, het jonge en het vlekkeloze, maar om een diep respect voor alles wat vergankelijk, fragiel, gebroken en bescheiden is.

Wabi sabi gelooft dat de dingen altijd mooier zijn als ze getuigen van een zeker verval en een uitgesproken individualiteit. Het principe komt rechtstreeks uit het boeddhisme, waarin wordt gezegd dat een mens zichzelf pas volledig kan kennen als hij de barsten in zijn ziel omarmt. In de 12de eeuw probeerden zenboeddhisten te mediteren volgens de imperfecte patronen van de natuur, en vonden zij de ultieme verheffing van de geest in de leegte en de eenvoud. Wabi betekent eigenlijk ‘de bitterzoete melancholie van het alleen-zijn (in de natuur)’, Sabi ‘het nobel worden doorheen de tijd’. Een barst, een deuk of verkleuring in een object door ouderdom is dus sabi. Hetzelfde principe geldt voor de vormen en constituties waarin de dingen aan ons verschijnen. Wabi sabi is dus niet die perfect ronde cirkel van de volle maan, maar de grillige schaduwzijde van een door wolken omsluierde halvemaan.

Ik denk dat we hier in het Westen, met onze bezetenheid voor alles wat blinkt en klinkt, veel kunnen leren van deze waardevolle filosofie. Want worden we vroeg of laat niet allemaal geconfronteerd met de vergankelijkheid, de eenzaamheid en de melancholie? Is het dus niet beter om schoonheid en charme te vinden in de rimpels van een oude vriend dan een duur maar zielloos object? Wabi sabi is een doordenkertje; maar eentje waar je vandaag nog mee kan beginnen. Ik laat me er deze zomer alvast door inspireren. Want ook het woord kan wabi sabi zijn…