Formule

Ik ben in een deel van de stad waar ik als kind woonde, en loop langs het huis van een oude vriendin. Ik kijk omhoog naar wat vroeger haar slaapkamerraam was. Van buiten ziet alles er nog hetzelfde uit, al woont er nu iemand anders. Plots voel ik een verschroeiende nostalgie naar alles wat was en niet meer is. Het is moeilijk uit te leggen wat dat gevoel preciés is. In het Nederlands bestaat er eigenlijk geen woord voor. Het is ‘saudade’, een bitterzoet, melancholisch verlangen naar iets moois dat nu verdwenen is: een liefdesaffaire, een ouderlijk huis, een boom in een straat, een vriendschap. Later die dag probeer ik er een gedicht over te schrijven, maar heb moeite om de juiste woorden te vinden. Het is langdradig en pathetisch, en ik gooi het weg.

Het doet me nadenken over de relatie tussen emoties en taal. Zijn gevoelens onafhankelijk van woorden? Of zouden bepaalde gevoelens ons in wezen onbekend blijven moesten we er geen woord voor hebben om ze te herkennen? Dat taal verdiept en verheldert, is zeker. Het is de reden dat mensen schrijven, naar muziek luisteren, poëzie lezen. De juiste woorden helpen ons om onszelf te leren kennen; door toedoen van de taal kunnen we ons innerlijke leven nauwkeuriger definiëren. Goede taal doorbreekt vervreemding en isolement, en verbindt ons met die ‘verre’ andere.

Er zijn talloze woorden in vreemde talen die dat op een prachtige manier illustreren. ‘Razljubit’, bijvoorbeeld: het gevoel dat je koestert voor iemand waar je in het verleden van hield. Of ‘sarang’: het gevoel dat je tot de dood bij iemand wil blijven. ‘Gjensynsglede’: het plezierige gevoel dat je krijgt als je met iemand afspreekt die je in geen tijden hebt gezien. ‘Kilig’: de opwinding die je voelt wanneer je met een aantrekkelijk persoon praat. ‘Iktsuarpok’: Het gevoel van verlangen wanneer je op iemand wacht of wanneer iets te gebeuren staat.

Kortom, mooie woorden zijn vertegenwoordigers van de universele ziel, geleiders van liefde, juwelen die ons binnenste doen schitteren. En goede taal is, wat mij betreft, magie in zijn allerpuurste vorm, waar we zowel onszelf als de ander mee kunnen betoveren. Je moet enkel de formule kennen…